وقتی صحبت از نوشیدن آب می‌شود، ممکن است تصور کنیم هر مقداری آب مصرف کنیم به بدنمان می‌رسد و یا حداقل احساس تشنگی را برطرف می‌کند. اما آب دریا از نظر ترکیب نمکی با آب شیرین تفاوت اساسی دارد و تاثیر آن بر تعادل مایعات بدن می‌تواند نتیجه‌های غیرمنتظره‌ای در پی داشته باشد. در ادامه به صورت گام به گام به فرایند اسمز و نقش سدیم و نمک می‌پردازیم تا تصویر واضح‌تری از این موضوع ارائه دهیم.
فرایند اسمز چیست؟
تعریف اسمز: اسمز یا گذرندگی، فرایندی است که در آن آب از طریق یک غشای نیمه‌تراوا از محیطی با غلظت ماده محلول کمتر به محیطی با غلظت بالاتر میرود تا تعادل غلظت‌ها برقرار شود. در بدن ما، بسیاری از غشاها نیمه‌تراوا هستند و به مرور زمان بر پایه این اصل عمل می‌کنند.
غشای نیمه‌تراوا: غشای سلولی نمونه‌ای از این نوع غشاهاست که برخی از مولکول‌ها را عبور می‌دهد و برخی را مسدود می‌کند. این ویژگی اجازه می‌دهد تا تعادل مایعات و املاح به صورت پویا حفظ شود.
نقش نمک و سدیم در اسمز
غلظت نمک چگونه کار می‌کند؟ در هر بافت یا سلول، میزان نمک (به ویژه سدیم) نقش تعیین‌کننده‌ای در حرکت آب دارد. زمانی که غلظت سدیم در خارج از سلول بالا میرود یا داخل سلول نسبت به خارج از سلول نمکی‌تر می‌شود، آب به سمت محفظه‌ای که نمک بیشتری دارد حرکت می‌کند تا تعادل ایجاد شود.
چرا نوشیدن آب دریا خطرناک است؟ آب دریا دارای نمک بسیار زیادی است. وقتی اتفاقاً مقدار زیادی آب دریا مصرف می‌شود، سیستم گوارش و سلول‌های بدن برای رقیق کردن این نمک اضافی مجبور می‌شوند مایعات بیشتری از سلول‌ها خارج کنند تا به سطحی از تعادل برسند. در نتیجه بدن به جای اینکه آب‌رسانی مناسبی انجام دهد، به سمت کاهش منابع آبی پیش میرود و اصطلاحاً dehydrated یا بی‌آب می‌شود.
اثر بر زبان و غشاءهای مخاطی: نمک بالای مصرفی می‌تواند بزاق را شور کند و با تغییر تعادل مایع در سلول‌های زبان و بافت‌های اطراف، حس خشکی و ناخوشایند بودن را به همراه داشته باشد. این حس خشکی موجب افزایش نوشیدن آب می‌شود، اما نه از آب دریا، بلکه از منابع شیرین و پاک که بهتر می‌تواند به تعادل بدن کمک کند.
همیشه به میزان تشنگی و رنگ ادرار خود دندان کنید. رنگ پایدار و روشن ادرار معمولاً نشانگر آب‌رسانی مناسب است.
در شرایط گرمای شدید یا ورزش طولانی، به صورت منظم و با مقدار مناسب آب به بدن آب بدهید و از نوشیدن آب‌های نمکی خودداری کنید.
در صورت بروز احساس خشکی دهان یا هر علامت دیگر مشکل، به دنبال منابع آبی سالم و در صورت نیاز با متخصص بهداشت مشورت کنید.